Wprowadzenie

Historia ledzenie ruchw oczu poprzez bezporedni obserwacj jest z pewnoci tak stara jak wiat. Stosowano j czsto spontanicznie i intuicyjnie w celu np. rozpoznania czyich ukrytych zamiarw lub nastroju. Subiektywne obserwacje czowieka, bez pomocy urzdze pomiarowych s mao dokadne i do wielu zastosowa niewystarczajce.

Kluczowe etapy rozwoju technologii eye trackingowej

Przez eye tracking rozumie si obiektywne metody ledzenie ruchw oczu, w ktrych podstaw jest rejestracja za pomoc aparatury pomiarowej . cile mwic sama nazwa „eye tracking” wesza do obiegu dopiero od kilku lat. Pierwotnie urzdzenia pomiarowe nazywano okulografami (od ac. oculus- oko), sam za dziedzin - okulografi

Za pioniera okulografii (eye trackingu) uznawany jest francuski okulista Louis Javal, ktry w latach 1878/79 stosowa pomiar ruchu oka za pomoc zewntrznego urzdzenia. Metoda Javala bya inwazyjn, tzn. e do przeprowadzenia badania wymagany by mechaniczny kontakt urzdzenia z powierzchni gaki ocznej.
Na pocztku XX w, w roku 1901 Amerykanie Dodge i Cline zbudowali pierwszy okulograf nieinwazyjny. Wizka wiata odbita od poruszajcego si oka padaa poprzez ukad optyczny, na poruszajc si wiatoczu pyt fotograficzn, pozostawiajc na niej zapis ruchu oka. Urzdzenie Dodge’a i Cline’a rejestrowao jedynie poziome ruchy oczu.

Ju w kilka lat pniej , w 1905 roku Judd, McAlister i Steel przyczepiali do oka osoby badanej niewielki mechaniczny znacznik. Plamka wietlna odbijajca si od znacznika w takt zmian pooenia oka krelia na wiatoczuej tamie zapis ruchu. W ten sposb badano ruch oczu dwuwymiarowo tzn w poziomie i w pionie.
W dalszych latach techniki badania podlegay kolejnym udoskonaleniom. Chocia kontakt mechaniczny z okiem nie by ju konieczny, to jednak gowa badanego musiaa pozostawa nieruchoma wzgldem urzdzenia rejestrujcego i ogldanej sceny. Ten fakt stanowi powane graniczenie metody.
W 1948 roku Hertridge i Thompson opracowali urzdzenie, ktre nakadano na gow uczestnika badania. Jakkolwiek byo to rozwizanie pocztkowo niezbyt niewygodne, to w stosunku do wczeniejszych systemw posiadao istotna zalet: uwalniao badanego od koniecznoci nieruchomego siedzenie podczas bada przed aparatem rejestrujcym. Zapocztkowano w ten sposb now lini rozwojow eye trackingu – rodzin eyetracekrw nagownych.

Dziesi lat pniej, w 1958 roku Mackworth jako pierwszy zastosowa metod rejestracji z nakadaniem informacji o ruchach oka na zmieniajcy si obraz sceny ogldanej przez badanego.
W okresie lat 50-70 tych XXw gwnym, okulografii-eyetrackingu bya medycyna lotnicza i kosmiczna. Koniecznym byo poznanie reakcji organizmu ludzkiego i moliwoci intelektualnych czowieka w rnych trudnych sytuacjach, wywoywanych w symulatorach lotw i urzdzeniach treningowych.

Fakty, badania i odkrycia wane dla rozwoju eye trackingu

Opisujc najwaniejsze etapy ponad stuletniej historii technologii eye trackingowej trzeba te wspomnie o chociaby niektrych osigniciach, ktre dostarczyy naukowych podstaw tej metodologii i stanowiy jej uzasadnienie.
W latach trzydziestych XXw Miles Linker ze wsppracownikami filmowali i analizowali ruchy oczu podczas czytania. Badali jak zmiana rodzaju czcionki, jej wielko oraz ukad tekstu wpywaj na szybko czytania i obserwowane wzorce ruchw oczu.
W tej samej dekadzie G. T. Buswel zapocztkowuje systematyczne badania okulograficzne nad sposobem ogldania obrazw. Po drugiej wojnie wiatowej, zesp Paula Fitts’a z laboratoriw amerykaskich si powietrznych analizowa ruchy oczu pilotw w kockpicie samolotu. Prace Fitss’a zostay wykorzystane do ulepszenia ukadu przestrzennego przyrzdw kontrolno-pomiarowych w kabinie lotniczej.

W poowie lat pidziesitych XX w. badacz rosyjski Yarbus opublikowa wyniki swych eksperymentw okulograficznych dowodzcych, e zapisy ruchw oczu stanowi odzwierciedlenie procesw percepcji i uwagi.

W historii eye trackingu mona wskaza kilka grup czynnikw rozwoju dziedziny, a wrd nich:

Wspczesny - Eye tracking w badaniach marketingowych

Wysoki poziom zaawansowania komputerw osobistych i oprogramowania uytkowego, oraz szeroka dostpno cyfrowych kamer video przyczyniy si do tego, e technologia eye trackingowa moga wyj z laboratoriw naukowych i znale zastosowanie praktyczne w szeroko rozumianych badaniach rynkowych i konsumenckich.

Od okoo 5 lat, komercyjnie dostpne s mobilne eye trackery nagowne. Najnowsze modele charakteryzuj si niewielkimi rozmiarami i ciarem Nie ograniczaj swobody ruchw ani pola widzenia osoby uczestniczcej. S przeznaczone do rejestracji zachowa w takich sytuacjach jak poruszanie si po rzeczywistym sklepie, przejcie ulic i ogldanie reklamy zewntrznej, jazda samochodem czy nawet gry sportowe.
Szczeglnym obszarem bada rynkowych i konsumenckich sta si Internet.
Potrzeby badania jakoci uytkowej i ergonomicznej wszelkiego rodzaju portali informacyjnych, usugowych i sklepw internetowych wywary niezwykle silny wpyw na dziedzin eye trackignu. W cigu minionych 3-4 lat powstao na rynku eyetrackingowym kilka wartociowych i co wane, komercyjnie dostpnych rozwiza.
System eye trackingowy do bada jakoci uytkowej oprogramowania lub witryn internetowych umoliwia rejestracj w sposb bezkontaktowy, bez zakcania normalnej aktywnoci uytkownika komputera.

Co dalej ?

W przedstawionym zarysie historii okulografii- eye trackingu wspomniano tylko te elementy, ktre wydaj si wane z punktu widzenia aktualnych moliwoci zastosowa tej metodologii w badaniach marketingowych. Natomiast jeeli chodzi o przyszo to nie mona pomin nowego obszaru zastosowa eye trackingu jakim jest dziedzina neuromarketingu.

Ju dzisiaj prowadzone s badania naukowe polegajcych na poczeniu najnowszych laboratoryjnych systemw eye trackingowych z zaawansowanymi technikami do obrazowania aktywnoci ukadu nerwowego czowieka, tzw. Funkcjonalnego Rezonansu Magnetycznego. (ang fMRI.) Szuka si odpowiedzi, na razie w warunkach laboratoryjnych, jak pracuj poszczeglne obszary mzgu czowieka w trakcie ogldania rnych obrazw, czytania tekstw lub podejmowania w myli decyzji. Wyniki tych bada, z pewnoci wnios wiele nowego do naszego obecnego rozumienia mechanizmw percepcji reklamy i podejmowania decyzji konsumenckich.